You are here

Katılımcı Uygulama Örnekleri: Güney Kore, Seul Katılımcı Bütçeleme Sistemi

Güney Kore’nin Seul kentindeki katılımcı bütçeleme sistemi konulu vaka örneğini inceleyen Participedia makalesinde, katılımcı bütçeleme sistemi, kamusal bütçenin tahsis edilmesine ilişkin yürütülen karar alma süreçlerine yurttaşların dâhil olmasını sağlayan yenilikçi ve demokratik bir mekanizma olarak tanımlanıyor. Söz konusu süreç boyunca, yurttaşlar kendi önceliklerini sürece dahil edebiliyor hatta izlenen politikaların yönünü dahi değiştirebiliyor.

Güney Kore’nin başkenti Seul, 10 milyonun üzerinde nüfusa sahip ve 25 alt bölgeden oluşuyor ve kent yönetiminin katılımcı bütçeleme konusunda kısa sürede aldığı yol dikkat çekici. Bunun en önemli nedeni, sivil toplum örgütlerinin, uzmanların ve belediye yetkililerinin de dâhil olduğu tüm paydaşların, sistemin nasıl geliştirileceği ve uygulanacağı konusunda sürecin en başından bu yana bir araya gelerek kafa yormuş olmaları. Şimdiye dek bu konuda Seul yerel yönetimi tarafından başarılanlar, başta Güney Kore olmak üzere diğer birçok ülkenin yerel yönetimleri için de örnek teşkil edebilecek nitelikte.

2005 yılının Ağustos ayında, Kore hükümeti Yerel Finans Kanununda değişiklik yaparak, yerel yönetimleri, bütçelerinin hazırlanma aşamasındaki karar verme süreçlerine yurttaşları dâhil etme konusunda yetkili kıldı. Söz konusu yasayla, sistemin bütçe miktarı, yurttaşların fikirlerinin alınma süreçleri ve sistemin yerel yönetimlerde nasıl uygulanacağı gibi somut unsurları tarif edildi. Ancak ilk etapta yerel yönetimler yasayla tanımlanan bu sitemi uygulama konusunda mütereddit davrandı.

2010 yerel seçimlerini izleyen dönemde, Seul Kent Konseyi, 2012 yılının Mayıs ayında, yerel yönetim yetkilileri, belediye meclis üyeleri ve ilgili sivil toplum kuruluşları arasında sürdürülen beş aylık görüşmeler sonucunda, katılımcı bütçeleme sistemine ilişkin iç tüzüğü kabul etti. 2014 yılında sivil toplum kökenli Wonsoon Bak’ın belediye başkanı seçilmesiyle birlikte, katılımcı bütçeleme sistemi daha yoğun bir biçimde işletilmeye başlandı ve Seul kenti, katılımcı bütçeleme sistemini uygulamaya koyan en kalabalık kent oldu. Seul yerel yönetiminin uyguladığı katılımcı bütçeleme sistemi, akademisyenler tarafından, katılımcı bütçeleme sisteminin değer ve prensiplerini en iyi yansıtan uygulama örneklerinden biri olarak kabul ediliyor.

Katılımcı Bütçeleme Sisteminin Yapısı

Seul kentinde uygulanan katılımcı bütçeleme sisteminin temel fonksiyonları şöyle tarif edilebilir: 1) orta ve uzun vadeli bütçe planı ve büyük yatırım şirketleri için görüşlerin toplanması; 2) görüş ve planların tartışmaya açılması; 3) genel bütçe planının sonuçlarının Kent Konseyine sunulması ve 4) katılımcı bütçeleme uygulama planlarının değerlendirilmesi.

Kamuoyu Yoklama Aşaması

Bu aşamada, Katılımcı Bütçeleme Komitesi, Seul kent yönetimi ve yirmi beş farklı Bölge Ofisi’nden, yerel komiteler ve yurttaşların önerileri yoluyla toplanan görüşler hakkında idari bir değerlendirme yapmalarını talep eder. Her bir alt bölgedeki Yerel Katılımcı Bütçeleme Komitesi, üç milyar won (üç milyon ABD doları) değerindeki bütçeden kendi uygulama planı için bir bütçe talep edebilir ve bütçenin karar verme sürecine dâhil olmak isteyen tüm yurttaşlar da, internet, e-posta ve doğrudan Komite ziyaretleri gibi yöntemlerle kendi fikir ve planlarını önerebilir.

katilimci-butceleme-guney-kore-2

Komitelerin Yapısı

Katılımcı bütçenin son haline karar veren Genel Komitenin üyelerinin sayısı, alabildiğince çok sayıda yurttaşın katılımının sağlanmasına yönelik olarak 250 olarak belirlendi. Üyelerin beşte üçü genel davet duyurusu yapılarak, gönüllü yurttaş katılımıyla sağlanıyor. Gönüllü olarak katılmak isteyen yurttaşların sayısının yurttaşlar için tahsis edilen sayıyı aşması halinde, herkese açık kura çekimi yapıldı ve komite üyeleri bu şekilde belirleniyor. Participedia’da yer alan incelemede, söz konusu yöntemde cinsiyet ve yaş, engellilik ve azınlık olma durumu gibi olguların da göz önüne alınması gerektiği belirtiliyor. Komitedeki 250 kişinin yüzde 30’unu oluşturan diğer üyeler, Seul kent yönetimi ve Seul Kent Konseyi ve alt bölge ofisleri tarafından tavsiye edilen kişilerden oluşuyor. 150 ek komite üyesi de, 25 alt bölge komitesinin her birinden altı kişiden oluşuyor. 25 sivil toplum kuruluşu temsilcisi de komiteye dahil ediliyor. Sayıca fazlalık olması halinde yine kura çekimine gidiliyor.

Tartışma ve Değerlendirme Aşaması

Sürecin etkin ve verimli olması amacıyla, yirmi beş alt bölgedeki her bir Yerel Komite kendi alt bölgelerinde önerilen uygulama planlarının değerlendirmesini gerçekleştirir. Bunun sonrasında, Genel Komiteye bağlı her bir alt komite, kendi çalışma alanındaki uygulama planlarını inceler. Alt komitelerin çalışma alanları, inşaat, ekonomi ve sanayi, parklar, trafik ve konut, kültür ve fiziksel aktivite, sağlık ve refah, kadınlar ve çocuk bakımı ve çevre olmak üzere sekiz kategoride toplanmıştır. Genel Komiteye iletilen uygulama planlarına ilişkin olarak, Komitenin yurttaşlardan oluşan 250 üyesinin tamamı, çoğunluk oylarıyla katılımcı bütçeleme kapsamındaki uygulama planlarına nihai olarak karar verir. Son olarak, Seul kent yönetimi, katılımcı bütçeyi içeren bütçe planını Kent Konseyine sunar.

2013 yılında yapılan bir değişiklikle, komitelerdeki kadın erkek üye sayılarının eşit tutulması gerekliliği yasada tanımlandı. 2015 yılındaysa, Seul kenti ve alt bölgelerinin projeleri arasında bütçeleme ayrımına gidilerek karar verme süreci daha şeffaf ve adil bir hale getirildi. Ayrıca, elektronik oylama sistemi getirilerek, Genel Komite bünyesinde karar verme sürecinin verimliliği ve şeffaflığı arttırıldı.

İyi yönetilmesi halinde, Seul kenti tarafından uygulanan bu sistem, mali demokrasinin oluşturulmasını, temsili demokrasinin desteklenmesini, yurttaşların ortak çalışma esaslı bir yönetişimi inşa ederek denetleyebilmelerini sağlayan bir sistem olarak kabul edilebilir. Katılımcı bütçeleme sistemi için tahsis edilen bütçenin genel bütçeye oranı her ne kadar yüzde 2.2 oranında kalsa da, sistem sayesinde Seul kentinde yaşayan yurttaşlar, karar alma sürecinde aldıkları rol ve sistemin işlerliği üzerine düşünme fırsatı bulabiliyor ve kendi hakların sorumluluğunu alabiliyor.

Kaynak: Participedia Uluslararası Katılım Portalı

Top