Bloomberg CityLab
Nüfusun hızla yaşlanması ve arazi kıtlığı ile karşı karşıya olan Çin’in başkenti, mezar taşları yerine elektronik ekranlı mezarlıkların pilot uygulamasını yapıyor. Pekin’de biri öldüğünde, ceset genellikle yakılır ve külleri şehrin halka açık mezarlıklarından birinde bir mezar taşının arkasına gömülürken, kültürel anma törenleri de bu alanlarda yapılır. Ancak bazı sakinler hâlâ bir saygı göstergesi olarak külleri yer altına gömmek için bir arsa satın alıyorlar. Bununla birlikte, özellikle genç nesil arasında bu kültürel alışkanlıklar pek popüler değil ve mezarlıkların dijital ortama taşınmasına daha sıcak bakıyorlar.
Çin’de hem yerel yönetimler hem de cenaze şirketleri, ülkedeki kentsel arazi kıtlığı ve hızla yaşlanan nüfusla yüzleşirken cenaze törenlerini gerçekleştirmenin yeni yollarını arıyor. Ulusal İstatistik Bürosu’na göre yıllık ölüm sayısı 2022 yılında 10,4 milyona yükselerek 2016 yılına kıyasla %6,7 artış gösterdi. Devlet Konseyi, Pekin’in 2035 yılına kadar kamu mezarlıklarının kapladığı toplam araziyi mevcut alanın yaklaşık %70’ine indirmeye çalışacağını ve ülkenin yerden tasarruf etmek için diğer defin yollarını denediğini söyledi.
Çinli yetkililer bu değişimi kamu arazilerini korumak ve maliyetleri düşürmek için gerekli bir adım olarak görüyor. Çin, 1,4 milyarlık nüfusuyla cenaze hizmetleri talebinde dünya lideri konumunda: Danışmanlık firması Huaon Ican Enterprise Consulting Co. tarafından Çin’in cenaze hizmetleri sektörüne ilişkin hazırlanan bir rapora göre, 2020 yılında 258 milyar yuan (35,6 milyar $) olan pazar büyüklüğünün 2026 yılına kadar 411 milyar yuana ulaşacağı tahmin ediliyor.
Pekin, Çin’de dijital cenaze törenlerini teşvik eden ilk şehir değil. Ağustos 2022’de Şanghay, sektörün önde gelen cenaze teknolojisi hizmetleri sağlayıcılarından Fu Shou Yuan International Group Ltd. ile bir dijital teknoloji mezarlığı açtı. Fu Shou Yuan’ın başkan yardımcısı Jin Leiyi, amacın bir kişinin tüm dijital izlerini tek bir yerde birleştirmek ve vefat eden her kişi için bir anı defteri oluşturmak olduğunu söylüyor. “Bu hatırat, gelecek nesillerin merhumun hayattayken nasıl bir insan olduğunu anlamalarına yardımcı olabilir”, diyor.
Jin, cenaze törenleri için araziye ve mezar taşına para yatırma döneminin yakında sona ereceğini söylüyor. Bunun yerine, bilim ve teknolojiye ve mezarlıkların duygusal deneyimine daha fazla para harcanacağını söylüyor.
Çin’de Cenaze Harcamaları Dünya Ortalamasının Çok Üzerinde
Sun Life Financial Inc. tarafından hazırlanan 2020 raporuna göre, Çin’de ortalama bir cenaze töreni 5.555 dolara, yani ortalama yıllık maaşın yaklaşık %45’ine mal olurken, bu oran dünya genelinde %10’dur. 2021 yılında Çin Bankacılık ve Sigorta Düzenleme Komisyonu, tüketicileri cenazeleri finanse etmek için pervasızca “mezarlık kredisi” almaya ikna edilmemeleri konusunda uyaran bir bildiri yayınladı.
Hükümetin daha sürdürülebilir ve yer tasarrufu sağlayan cenaze törenleri ve definler için yaptığı baskı, hem Pekin hem de Şanghay’da küllerin denize serpilmesini de içeren yeşil definlerin teşvik edilmesi gibi girişimlerin de temelini oluşturuyor.
Öte yandan, 20 metrekarelik bir dijital mezarlıkta 150’den fazla parsel yer alabilirken, aynı büyüklükteki bir alanda sadece altı geleneksel mezar yeri bulunabiliyor. Cenaze hizmetleri sağlayıcılarından Jin Leiyi “Şanghay gibi büyük şehirlerde uzun yıllardır mezarlıklar için arazi bulunamıyor. Mezarlıklar için arazi kıtlığının özellikle şiddetli olduğu Hong Kong’da durum daha da vahim,” diyor.
Şanghay’daki Fu Shou Yuan, dijital ikiz teknolojisini kullanarak sanal defin işlemlerinin gerçekleştirilebildiği, fiziksel ortamı yansıtan bir çevrimiçi anıt mezar açtı. Bu çevrimiçi dünyanın bir parçası olan “Buluttaki Cennet” projesi, müşterilerinin bir kişinin görüntüleri, ses dosyaları ve daha fazlasıyla sanal adalar oluşturmasına olanak tanıyor. Kullanıcılar hava koşulları ve bitkiler gibi unsurları özelleştirebiliyor ve hatta adada sanal evcil hayvanlara sahip olabiliyor. Merhumun sesinin, benzerliğinin ve daha fazlasının kopyalanması sayesinde, sevdikleri merhumun dijital formuyla etkileşime geçip hayat hikayelerini paylaşabiliyor ve aile anlatılarını nesiller boyu aktarabiliyor.
Birçok cenaze hizmeti sağlayıcısına göre, siber mezarlıkların karşılaştığı en büyük zorluk Çinlilerin geleneksel ölüm algısı. Li, Çinlilerin Batılı meslektaşlarına kıyasla tarihsel olarak ölümü tartışmaya daha az açık olduklarını, ancak ailesinin yaşlıları için karar veren gençlerin daha istekli göründüğünü söylüyor. Büyükannesi için dijital mezarlığı tercih eden Zhang da aynı fikirde. “Genç nesil özellikle toprak altında olmak ya da feng shui ile ilgilenmiyor” diyor ve ekliyor: “Dijital mezarlıklar benim kuşağım tarafından kabul görüyor, gençlerden bahsetmiyorum bile.”
Kaynak: Bloomberg CityLab