Fransa’nın Grenoble Belediyesi, 2002 yılından bu yana katılımcı komiteler ve mahalli toplantılar yoluyla yurttaşları kamusal karar alma süreçlerine dahil ediyor. Yurttaşlar, kentsel planlama, eğitim, kültür yaşamı ve belediyeyi ilgilendiren diğer birçok konuya dair görüş ve tavsiyelerini iletebiliyor.
Bu katılımcı programın yıllar içinde kenti ilgilendiren önemli projeler çerçevesinde, yerel demokrasiyi ve halkın katılımını güçlendirdiği kaydediliyor.
Katılımcı Süreç Nasıl Başladı?
Fransa devleti, 2002 yılından itibaren, “yerel demokrasi yasasının” uygulanması yoluyla katılımcı demokrasinin kapsamının genişletilmesi yönünde irade ortaya koyuyor. Nüfusu en az 3500 olan yerleşimlerde yurttaşların etkisinin güçlendirilmesi amacıyla, söz konusu yasa yoluyla Grenoble gibi birçok kentte yaşayan yurttaşlar, katılımcı süreçler geliştirme konusunda teşvik ediliyor. 2002 yılında Grenoble’da belediyenin altı çalışma alanı için altı adet katılımcı yurttaş konseyi oluşturuldu. “Conseils Consultatifs de Secteurs” (CCS, yurttaş danışma konseyleri) ile altı farklı bölgede yaşayan yurttaşlara belediye projeleri hakkında fikirlerini ve Grenoble’ın gelişimi hakkındaki katkılarını sunma imkanı sağlanmış oldu. Grenoble Belediyesi, bu tür katılımcı sistemleri oluşturma konusuna yüksek bir ilgi gösterdi ve bu görece yeni inovasyon sayesinde, yerel siyasi ve idari kadrolarının yerel toplumun ihtiyaçları ve yerel koşullar konusunda daha faza bilgi ve fikir sahibi olmasını sağladı.
2009 yılında, Grenoble Belediye Meclisi CCS için, belediye ile CCS arasındaki karşılıklı yükümlülükleri düzenleyen bir tüzük hazırladı. Bu esnada altı farklı CCS de, bu süreçte izlenmesi gereken üç hedefi belirledi. Birinci hedef, yurttaşların kendi bölgelerinde geliştirilecek projelere aktif bir biçimde katılma yönünde güçlendirilmeleri olarak belirlendi. Bu hedef dahilinde, projelerle ilgili önceliklerin bir listesinin belediye meclisine iletilmesi ve yurttaşların kendi bölgelerindeki temel projelerin geliştirilme süreci hakkında bilgilendirilmesi öngörüldü. İkinci hedef, kentte yaşayanların, temel projelerin geliştirilme süreçlerine görüşlerini katabilmeleri şeklinde belirlendi. Bu kapsamda da, kentin gelişme sürecine kent sakinlerinin dahil edilmesi amacıyla, belediye başkanının ya da belediye meclisinin projeler konusunda veya daha genel anlamda CCS’lerden fikir alması öngörüldü. Üçüncü hedef, bölge sakinleri arasındaki bağların kuvvetlendirilmesi ve sosyal etkinliklerin düzenlenmesi yoluyla yeniden canlandırılması olarak belirlendi.
Katılımcılar Kimler?
Herhangi bir etkinliğe katılmak isteyen tüm yurttaşlar bu etkinliklere katılabilir. Katılımcılar kendi tercihleriyle ve gönüllülük esasıyla katılım gösterebiliyor. Nasıl katılım gösterilebileceğine dair bilgilendirme el ilanları, posterler ve web siteleri yoluyla yapılıyor. Her bir CCS (Yurttaş Danışma Konseyi), yurttaşların ve kamu yetkililerinin yetki paylaşımında bulunduğu bir yapıya sahip ve seçilmiş bir temsilci ve eş-başkan olarak hareket eden yurttaşlardan oluşuyor. Yurttaş Danışma Konseyleri ayrıca her biri yaklaşık eli kişilik üç farklı grubu içeriyor (birinci grupta motive yurttaşlar, ikinci grupta dernekler ve üçüncü grupta da bölgenin yerel dernekleri yer alıyor). Buna ek olarak da, spesifik görev grupları tüm yurttaşların katılımına açık ve çoğunlukla farklı projelerdeki bakış açılarını genişletmek amacıyla düzenleniyor. Genel kurulların birçoğu halka açık gerçekleştiriliyor ve bu sayede yurttaşlar kendi görüşlerini buralarda ifade edebiliyor. Son dönemde kent konseyi Yurttaş Danışma Konseylerini özellikle gençlerin, yaşlıların ve azınlıkların katılımı konusunda da teşvik ediyor.
Programın Yürütücülüğü ve Maliyetinin Karşılanması
Yurttaş Danışma Konseyleri Programının organizasyonu ve gözden geçirmesi Grenoble belediye başkanı ve kent konseyinin görevi. Kentin merkezi idaresi ile yurttaş konseyleri arasındaki iletişimin kolaylaştırılması için özel bir aracılık sistemi mevcut. Her Yurttaş Danışma Konseyi’ne her yıl 11 bin Avro gelir tahsis ediliyor. Ancak bu meblağ komitelerin tekliflerinin uygulamaları için kullanılmaktan ziyade yalnızca komitelerin işleyişine yönelik olarak kullanılıyor. Yurttaş Danışma Konseylerinin tavsiyelerine uyup uymama konusundaki nihai karar kent yönetiminde ve dolayısıyla, ilgili projelerin fonlanması da kent yönetiminin sorumluluğunda.
Yurttaş Danışma Konseyleri ile Belediye Arasındaki Karar Alma Süreçleri
Yurttaş Danışma Konseyleri toplantılarında yurttaşlar kendi görüşlerini iletebiliyor, belli konularda pazarlık yapabiliyor, belli konuları tartışabiliyor ve herhangi bir biçimde yürütülen her türlü kamusal tartışmaya dahil olabiliyor. Etkileşim yüz yüze olma ilkesiyle gerçekleşiyor ve bu etkileşimde Yurttaş Danışma Konseylerinin liderleri kolaylaştırıcılık görevi üstleniyor. Altı ayrı Yurttaş Danışma Konseyinin ilgilendiği konular genellikle konut, kentsel yenileme, ulaşım, sosyal ve kültürel yaşam, eğitim, belediye hizmetleri ve çevre konuları oluyor. Bunlar arasında öne çıkan tema kentsel planlama. Konuların çeşitliliğiyle ilgili olarak Yurttaş Danışma Konseyleri tarafından çeşitli çözümler geliştirilmiş. Büyük ölçekli projelerin geliştirilmesiyle ilgili olarak, Yurttaş Danışma Konseylerinin resmi görüşleri doğrudan belediye başkanı tarafından alınıyor. Bu yönteme “saisine/referral/görüşe başvurma” adı veriliyor. Yurttaş Danışma konseyi tavsiyesini ilettikten sonra, belediye meclisi tüm kalemleri tek tek yanıtlamak zorunda. Yurttaş Danışma Konseyi aynı zamanda belediye başkanından herhangi bir talep gelmeden de bir soru yöneltebilir ve bu yöntem de “autosaisine/auto-referral/görüş ortaya koyma” şeklinde adlandırılıyor. Bu gibi durumlarda, belediye meclisi Yurttaş Danışma Konseyine talep ettiği tüm bilgileri vermek zorunda ve resmi bir “görüşe başvurma” halindeki gibi tüm soru kalemlerini yanıtlamak zorunda. Buna ek olarak belediye meclisi Yurttaş Danışma Konseyi tarafından geliştirilen önerileri ciddiyetle ele almalı ve Konseyin verdiği tavsiyeyi ne şekilde yerine getirdiğini veya getirmediğini açıklamalı. Konseyler ayrıca herhangi bir konuda, ilerleyen bir proje hakkında veya herhangi bir konsültasyonun teşkil edilme biçimi hakkında belediye meclisine görüş iletebiliyor. Son olarak, Yurttaş Danışma Konseyleri belediyeye belli başlı sorunlar hakkında, genel konular hakkında ve planlama aşamasındaki projeler hakkında özel isteklerini de iletebiliyor. Belediye meclisi Yurttaş Danışma Konseyi tarafından verilen tavsiyeyi dikkate almak zorunda olsa da, hakim kurum belediye meclisidir. Bu da, nihai kararları verme yetkisine sahip tek aktörün belediye meclisi olduğu anlamına geliyor. Belediye meclisinin tek görevi, Yurttaş Danışma Konseyi tavsiyesinin dikkate alınıp alınmadığını bildirmek ve mümkün olan en kısa sürede aldığı kararların arkasındaki motivasyonu açıklamak olarak tanımlanıyor.
Konseylerin Etkisi
Yurttaş Danışma Konseylerinden her biri, Grenoble’daki önemli projeleri tartışmak için en az üç ayda bir genel kurul toplantısı yapmak zorunda. Bu sayede kent sakinleri de Yurttaş Danışma Konseyleri tarafından önerilen değişikliklere dair projeler ve kararlar konusunda bilgilenmiş oluyor. Yurttaş Danışma Konseylerinin gerçek etkisini anlatmak adına, halihazırda uygulanmış olan projelere ilişkin bazı örnekler verilebilir. Birinci konuda (CCS 1), bölgeye kaykay parkı yapılması için 2006 yılında bir tartışma yürütüldü. Bölge sakinlerinden bazıları, CCS 1 toplantısına katılarak kaykay parkının yapılmasını görüştü. Yerel halkla yapılan konsültasyon (kamusal genel kurul toplantısı) sonrasında, CCS 1, yerel derneklerden park için uygun bir yer tahsis edilmesi için belediye meclisini ikna etmek üzere yeterli bilgiyi içeren bir dosya hazırlamalarını istedi. Proje ikna edici bulundu ve belediye meclisi projeye 80 bin Avroluk bir meblağı tahsis etme kararı verdi. Skate Parc du Quai de la Graille” projesi son derece başarılı oldu ve Grenoble’daki gençler için şu anda önemli bir buluşma noktası işlevi görüyor. Bu anlamda, projenin Yurttaş Danışma Konseyleri olmaksızın hiç gerçekleşmemiş olacağı varsayılabilir.
Bir diğer başarılı proje örneği de 2005 tarihli La Bastille projesi. Tarihi La Bastille Meydanı’nın geleceği konusunu önemle ele alan CCS 2, 2005 yılında belediye meclisinin konuya dikkatini çekmek amacıyla bir toplantı düzenledi. Belediye Başkanı, CCS 2’den bu alanın geleceğini belirlemek üzere fikir danıştı. Konsey, buradaki kamusal alanın canlandırılmasının, korunmasının ve yakındaki istasyonla bağlantısının sağlanmasının önemli olduğunu belirtti. Belediye Meclisi, Konseyin verdiği tavsiyelere detaylı bir biçimde yanıt verdi ve projede Konseyin ortaya koyduğu temel hedefler büyük ölçüde karşılanmış oldu.
Ek olarak, Grenoble bölgesel yurttaş danışma konseyleri arasında gerçekleştirilen ziyaretler yoluyla, devam eden projelerin bölgeler arasında tanıtımı gerçekleştiriliyor ve yurttaşlar kendi görüşlerini “fikir sandıkları” ve web siteleri yoluyla proje süreçlerine aktarabiliyor (örn. Beauvert bölgesindeki yenileme projesi gibi proje süreçleri). Tüm bu fikirler bu tür açık etkinlikler sonunda belediye başkanına iletiliyor.
Mevcutta devam eden projeler arasında Grenoble’da devam eden deneysel katılımcı bütçeleme uygulaması, yeni spor merkezleri için verilen öneriler ve gençlerin yerel politikaya katılımı için yapılan planlar bulunuyor. 2012 yılının ortalarından itibaren, Yurttaş Danışma Konseyleri Programı güçlenerek devam eden bir yapı haline gelmiş durumda. Grenoble Belediyesi de bu katılımcı komiteleri devam ettirme yönünde irade gösteriyor.
Kaynak: Participedia, Grenoble Belediyesi Web Sitesi
